Pandemi dolayısıyla kasım ayında yeniden kısıtlamalara başlanırken, kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) ve normalleşme desteği konusunda cumhurbaşkanı kararı ile iki önemli değişiklik gerçekleştirildi. Mart ayında başlanan kısa çalışma ödeneğinden yararlanma süresi şimdilik 31 Aralık 2020 tarihine kadar uzatılmış bulunuyor. Ancak, bu uzatmalardan, sadece 30 Haziran 2020 tarihine kadar kısa çalışma başvurusu yapmış işverenler ile bu listelerde isimleri yer alan işçiler yararlanabiliyordu.
Temmuz ayına kadar olan dönemde ihtiyaç duymadığı için kısa çalışmaya başvurmayan işveren, kasım ayındaki yeni kısıtlamalardan etkilendikleri halde işçisi kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyordu. KÇÖ alabilmek için işçinin son 60 gün hizmet akdiyle çalışması ve son 3 yılda en az 450 prim günü bulunması gerekiyor. Temmuz ayına kadar olan başvuru döneminde bu koşulları yerine getiremeyen ancak temmuzdan itibaren normal çalışmaya geçince koşulları sağlayan işçiler de mağduriyet yaşıyordu. İşyerinde çalışan diğer arkadaşları KÇÖ alabilirken, onlar alamıyordu.
Cumhurbaşkanı kararı uyarınca, daha önce başvuru yapmamış işveren aralık ayının sonuna kadar kısa çalışma başvurusunda bulunabilecek. Koşulları sağlayan işçilere ödenek verilecek.
Temmuz ayından önce kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan işverenler de ödenekten yararlanma hakkını sonradan kazanan veya 1 Temmuz’dan sonra işe aldığı işçileri için yeni başvuru yapabilecek.
Temmuz ayından önce başvuran işyerlerinde kısa çalışmadan yararlanan işçiler için yeni bir başvuruya gerek olmayacak. Bu işçiler, uzatma kapsamında ödenekten yararlanmaya devam edecekler.
YERSİZ ÖDEMEYE DİKKAT!
İşçilerin bir an evvel ödenek alabilmesi için kısa çalışma başvurularında işverenin beyanı esas alınıyor. Ancak daha sonra denetim elemanları bu işyerlerinde gerçekten kısa çalışma yapılıp yapılmadığını, fiilen çalıştığı halde kısa çalışmada gösterilen işçi bulunup bulunmadığını gerek denetim, gerekse ihbar sonucu tespit ederse, yersiz yapılan ödemeler işverenden faiziyle geri alınıyor. Denetimler sonucu bu şekilde yersiz verilmiş ödeneklerin bir kısmı işverenden tahsil edildi. Fakat son torba kanuna bir madde eklenerek, 31 Ekim 2020 tarihinden önceki yersiz ödemelerin tahsilinden vazgeçildi.
Bununla birlikte, 1 Kasım’dan itibaren yapılan yersiz ödemeler işverenden faiziyle birlikte alınacak. İşverenlerin, fiilen çalıştırdığı halde kısa çalışmada gösterdiği işçiler konusunda bundan sonra daha dikkatli olmasında yarar bulunuyor.
NORMALLEŞME DESTEĞİ SÜRESİ 6 AYA ÇIKARTILDI
Kısa çalışma veya ücretsiz izindeki işçisini normal çalışmaya geçiren işverenlere sağlanan prim desteği süresi 3 aydan 6 aya çıkartıldı. Normalleşme desteğinden, 1 Temmuz 2020 tarihinden önce kısa çalışma veya ücretsiz izne çıkartılan işçiler için nakdi ücret desteği başvurusunda bulunmuş işverenler yararlanabilecek. Söz konusu işverenlerden normal çalışmaya dönenlere ayda 1103 TL prim desteği sağlanıyor. Daha önce üç ay ile sınırlı olan destek süresi, 6 aya çıkartıldı.
Normalleşme desteği aldıktan sonra kısa çalışmaya geçen veya işçilerini ücretsiz izne çıkartan işveren, tekrar normal çalışma saatlerine döndüğünde işçi başına aylık 1103 TL’ye ulaşan prim desteğinden yararlanabilecek.
ÜCRETSİZ İZİNDEKİLER İÇİN DE İHTİYAÇ BULUNUYOR
Ücretsiz izne çıkartılan işçilere verilen nakdi ücret desteğinden 17 Nisan’dan önce çalışmaya başlamış olan işçiler yararlanabiliyor. Bu tarihten sonra işe girenler veya iş değiştirenler, pandemi tedbirleri kapsamında işyerinde faaliyet dursa bile ücretsiz izin desteğinden yararlanamıyorlar. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) verilerine göre, 4/a (SSK) statüsünde çalışan zorunlu sigortalı sayısı nisan ayında 13 milyon 847 bin kişi iken ağustos ayında 14 milyon 749 bin kişiye yükseldi. Söz konusu dönemde işe giren en az 902 bin kişi, işyerinde faaliyetler tümüyle dursa bile ücretsiz izin desteğinden yararlanamayacak. İş değiştirenler de dikkate alındığında, bu durumdan etkilenen işçi sayısı çok daha fazla olacak.
17 Nisan’dan sonra işe giren işçilerin ücretsiz izin desteğinden yararlanabilmesi için yasa değişikliği yapılması gerekiyor.